Türk ve Dünya tarihinin dönüm noktalarından biri olan Birinci Dünya Savaşı geniş bir alanda çok sayıda cephede cereyan etmiştir. Ret cephesine katılmayan devletler arasında yer alan Osmanlı Devleti mecburi olarak girdiği bu büyük harpte ciddi kayıplar vermiştir.
Sanayisi gelişen devletlerin, dünyayı siyasi ve ekonomik olarak ele geçirme yarışında farklı ittifaklar ortaya çıktı. Sömürge yarışına erken başlayan İngiltere ve Fransa’nın yanına katılan Rusya’nın karşısında yer alan Üçlü İttifak yeni sömürgeler bulmak için güçlü bir blok oluşturdular. Birbirlerine her fırsatta meydan okumaya başlayan İttifak Devletleri ve İtilaf Devletleri için tehlike çanları çoktan çalmaya başlamıştı.
Tarihler 28 Haziran 1914’ü gösteriyordu ki beklenen kıvılcım Saraybosna’da çakıldı. Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun veliahtı eşi ile gittiği Bosna Hersek’te olanlar oldu. Milliyetçi bir Sırp, velatın eşini öldürünce tetikte bekleyen bloklar için kaçınılmaz savaşın çanları çalmaya başlamıştı.
İçindekiler;
İttifak, İtilaf nedir?
Duyar duymaz “Büyük Savaş” çağrıştıran ittifak ve itilaf kelimeleri günümüzde çok fazla kullanılmaz. Sadece öğrencilerin Sosyal ve Tarih derslerinde sıklıkla karşılaştıkları bu iki sözcük derin anlamlar taşımaktadır.
İtilaf ne demek?
Arapçadan dilimize geçen itilaf; anlaşma, uzlaşma, uyum sağlama gibi anlamlar içerir. Aynı amaç doğrultusunda bir araya gelen kişi ya da kitlelerin birlikte hareket edeceği manasını taşır.
Bu yazılar ilginizi çekebilir;
Az Parayla Neye Yatırım Yapmalı?
Üst Düzey Performans için Aralıklı Oruç Diyet Listesi
İttifak ne demek?
Osmanlı döneminde sıklıkla kullanılan Arapça kökenli ittifak; uyuşmak, anlaşmak, fikir birliği yapmak, karara varmak, bağdaşmak, oy birliği veya sözbirliği sağlamak manasında kullanılır.
Türkiye’de son yıllarda partilerin bir araya gelerek birlikte hareket ettiklerini temsil eden ittifak siyasi manada, egemen uluslar arasında çıkar birlikteliği amacıyla oluşturulmuş bir yapıyı ifade etmektedir.
İtilaf ve ittifak 1. ve 2. Dünya Harplerinde yeni bir anlam kazanarak terim olarak, “müttefik kuvvetler” manasında kullanılmaya başlamıştır.
İtilaf Devletleri hangileridir?
- İngiltere
- Fransa
- Rus İmparatorluğu
- İtalya (Karşı tarafta iken sonradan bu bloğa dahil oldu.)
İttifak Devletleri hangileridir?
- Almanya
- Avusturya-Macaristan İmparatorluğu
- Osmanlı Devleti
- Bulgaristan
- İtalya (Sonradan İtilaf Devletlerine katıldı.)
I. Dünya Savaşı tarafları hangileridir?
Büyük Savaş olarak nitelendirilen ve dünyanın hemen hemen büyük çoğunluğunu etkileyen bu harp yeryüzünü iki kutup olarak dengeledi. Başrollerde İngiltere, Fransa ve Rusya’nın olduğu üçlü İtilaf karşılarında; Almanya, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, İtalya ve sonradan savaşa dahil olmak zorunda kalan Osmanlı Devleti’nin oluşturduğu İttifak Devletleri kıyasıya mücadele ettiler.
Her iki taraf içine sonradan dahil olan veya taraf değiştiren ülkeler yer de almıştır. Örneğin Romanya, Bulgaristan sonradan ittifak içine dahil olmuşlardır. Amerika Birleşik Devletleri de Almanlara karşı savaşın ortalarında rol kesme yarışına girmiştir.
Ret cephesine katılan devletler
- Birleşik Krallık
- Sırbistan
- Rusya
- Fransa
- Belçika
- Avustralya
- Kanada
- Karadağ
- İtalya
- Romanya
- Amerika Birleşik Devletleri
- Yunanistan
- Portekiz
- Japonya
- Yeni Zelanda
I. Dünya Savaşı neden çıktı?
Cihan Harbi’nin çıkış nedeni 2 ana başlıkta açıklanabilir. 1. etken dünya genelindeki siyasi çalkantılar, 2. parametre ise herkesin çok iyi bildiği ekonomik sebeplerdir.
Siyasi nedenler
- Avrupa kıtası’nda Katolik ve Protestanlar arasında yaşanan ayrışma ile Kutsal Roma Germen İmparatorluğu’nun sona ermesi.
- Avrupa’da Orta Çağ’da yaşanan 30 Yıl Savaşlarının etkileri.
- Viyana Kongresi sonrasında Avrupa’da güçler dengesinin bozulması.
- Yıllarca Müslümanlara karşı birlikte savaşan Haçlı anlayışının Osmanlılarla birlikte hareket etmesi.
- İtalya ve Almanya’nın birlikte hareket ederek dünyada söz sahibi olma arzuları.
Ekonomik nedenler
- Dünya’da yaşanan sanayi devrimi sonrasında sömürgecilik yarışına girilmesi.
- 1789 yılında Fransa’da ortaya çıkan milliyetçilik akımının dünya geneline yayılması.
- Dünya genelinde ülkelerin silahlanma yarışına girişmesi.
- Avrupa ülkelerinin edindikleri müstemlekleri paylaşamaması.
- Avrupa kıtası’nda büyük devletler arasında yaşanan güç çatışması.
- Avusturya-macaristan imparatorluğu’nun prensinin Bosna Hersek’te katledilmesi.
I. Dünya Savaşı cepheleri?
- Afrika Cephesi
- Asya ve Pasifik Cephesi
- Atlantik Cephesi
- Balkan Cephesi
- Batı Cephesi
- Doğu Cephesi
- Irak Cephesi
- İtalya Cephesi
- Kafkasya Cephesi
- Osmanlı Cephesi
- Sina ve Filistin Cephesi
- Galiçya Cephesi
I. Dünya Savaşı’nın sonuçları
- İtilaf devletlerini oluşturan blok galip çıktı.
- Alman, Rus, Osmanlı ve Avusturya-Macaristan imparatorlukları sona erdi.
- Ortadoğu’da ve Avrupa kıtası’nda yeni ülkeler ortaya çıktı.
- Almanya’ya ait olan sömürge devletler karşı bloğun eline geçti.
- Savaşın yapıldığı bölgelerde devletlerin sınırları yeniden çizildi.
- Birleşmiş Milletler teşkilatı oluşturuldu.
- İç savaşlar ve kurtuluş savaşları başlatıldı.
- Müstemleke anlayışının yerine himaye ve manda sistemi getirildi.
I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı’nın savaştığı cepheler hangileri?
Dünyanın 3 kıtasında toprakları bulunan Osmanlı Devleti’nin 1 Dünya Savaşı’nda savaştığı cepheler oldukça fazladır.
- Rusya’ya karşı Kafkasya cephesinde İngiltere’ye karşı
- Suriye ve Filistin hattında büyük Britanya’ya karşı
- Irak’ta Araplara ve işbirlikçisi İngiltere’ye karşı
- Hicaz ve Yemen hattında İngiliz ve Araplarla.
- Yedi düvele karşı Çanakkale’de
- İngiltere ve Rusya bloğuna karşı İran’da
- Ruslara karşı Galiçya’da
- Fransız, İngiliz ve Sırplara karşı Balkan cephesi’nde
Ret cephesine katılmayan devletler arasına giren Osmanlı Devleti yaşadığı hüsran sonucunda adeta tarihten silinmiştir. Türk devletleri isimlerini kaybetse de küllerinden doğarak tarih sahnesinde her daim var olmaya devam etmektedir. Kurtuluş Savaşı vererek, oynanan bütün oyunları Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde bozduk ve genç bir cumhuriyet ile yolumuza devam ediyoruz.